Xây dựng nông thôn mới ở Đại Sảo - Bài 2

Những khó khăn trong quá trình thực hiện

Sau 6 năm triển khai thực hiện Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới, xã Đại Sảo (Chợ Đồn) chỉ đạt 5/19 tiêu chí, là một trong số ít địa phương nằm trong tốp cuối cùng của tỉnh. Vậy đâu là nguyên nhân, lực cản trong triển khai xây dựng nông thôn mới của xã thời gian qua?

Năm 2017, theo kế hoạch của xã Đại Sảo, phấn đấu hoàn thành tiêu chí y tế, tuy nhiên, đến thời điểm hiện nay, Trạm y tế xã vẫn chưa có vốn để đầu tư xây dựng.

Hai vấn đề cốt lõi cần được tháo gỡ

Đồng chí Hoàng Văn Thiện- Chủ tịch UBND xã cho biết: Đến nay, Đại Sảo mới chỉ hoàn thành được 5 tiêu chí trong Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới và là một trong những xã tốp cuối cùng của huyện Chợ Đồn. Hiệu quả đạt thấp do cả nguyên nhân khách quan, chủ quan.

Về khách quan, trên thực tế, Chương trình được bắt tay vào thực hiện chính thức từ năm 2014, thời điểm từ năm 2011 - 2013 xã chủ yếu thực hiện việc xây dựng đồ án, đề án. Giai đoạn đầu thực hiện, nguồn lực hỗ trợ từ chương trình hạn chế; các văn bản hướng dẫn của cấp trên chồng chéo, hướng dẫn chưa chi tiết, do đó khi triển khai ở địa phương còn nhiều lúng túng. Vốn huy động thực hiện xây dựng các công trình cơ sở hạ tầng chủ yếu là do nhân dân trong thôn đóng góp, các nguồn vốn huy động doanh nghiệp hầu như không có... Nguyên nhân chủ quan, một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa có tinh thần gương mẫu đi đầu; công tác tuyên truyền, vận động chưa được đa dạng, thường xuyên, liên tục; một bộ phận người dân chưa mạnh dạn áp dụng các kiến thức khoa học kỹ thuật vào thực tiễn, dẫn đến việc tạo sinh kế tăng thu nhập còn hạn chế; công tác xã hội hóa trong xây dựng nông thôn mới ở địa phương gặp nhiều khó khăn...

Trong 3 năm (2014 - 2016), mỗi năm Đại Sảo được hỗ trợ hơn 300 triệu đồng, với số kinh phí này, xã thực hiện hỗ trợ đầu tư các khu dân cư làm đường giao thông theo phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm”. Cụ thể năm 2014, được hỗ trợ từ nguồn vốn chương trình hơn 300 triệu đồng, xã thực hiện được hơn 400m đường thôn; năm 2015, số vốn hơn 300 triệu đồng, thực hiện được hơn 400m đường thôn; năm 2016, nguồn vốn chương trình 220 triệu đồng và 68 triệu đồng nguồn vốn đầu tư phát triển, địa phương thực hiện được hơn 430m đường giao thông. Hệ thống giao thông, đường trục xã, liên xã có tổng chiều dài 35,2km, được nhựa hoá, bê tông hóa 12km (chiếm 34,09%); còn 23,2km cần cứng hóa để đạt chuẩn; số đường cần mở mới là 5km. Đường trục thôn, liên thôn có chiều dài 7,6km, được cứng hoá 1,35km (chiếm 17,84%), cần được hỗ trợ theo phương châm nhà nước và nhân dân cùng làm...

Trong số 14 tiêu chí còn lại chưa đạt, các tiêu chí khó đạt nhất đối với Đại Sảo hiện nay là cơ sở vật chất văn hóa; giao thông; trường học; y tế; nâng cao thu nhập... Theo kế hoạch, đến năm 2020, xã phấn đấu đạt 12/19 tiêu chí. Nhưng nhìn vào thực tế hiện nay, để đạt được mục tiêu này là điều không dễ nếu không có sự đầu tư về nguồn lực cùng sự vào cuộc quyết liệt của địa phương.

Từ năm 2011, khi chương trình được triển khai thực hiện đến nay, do nguồn ngân sách hạn hẹp, xã mới chỉ được đầu tư xây dựng trụ sở UBND xã, nhưng vẫn chưa đạt chuẩn, còn thiếu nhà văn hóa, sân thể thao xã, hội trường đa năng; 8/8 thôn cần đầu tư xây mới nhà văn hóa. Năm 2017, Đại Sảo đăng ký phấn đấu hoàn thành tiêu chí y tế, tuy nhiên, đến thời điểm này vẫn chưa có vốn để đầu tư xây dựng, trang thiết bị: Giường, tủ đầu giường, giường khám bệnh, bàn tiểu phẫu, bàn để dụng cụ; cán bộ trạm chưa đủ cả về số lượng và nhóm chức danh theo bộ tiêu chí... 

Để đạt 26 triệu đồng theo chuẩn mức thu nhập giai đoạn 2016-2020, Đại Sảo còn phải phấn đấu đạt mỗi nhân khẩu 10 triệu đồng/năm.

Là xã thuần nông, tiểu thủ công nghiệp, thương mại - dịch vụ của Đại Sảo đều chậm phát triển, trong khi công tác đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho lực lượng lao động nông thôn còn nhiều hạn chế. Hiện nay, mức thu nhập bình quân của xã mới chỉ đạt gần 16 triệu đồng/người/năm. Để đạt 26 triệu đồng theo chuẩn mức thu nhập giai đoạn 2016 - 2020, Đại Sảo còn phải phấn đấu rất khó khăn. Địa phương đã triển khai nhiều giải pháp vận động nhân dân phát triển kinh tế, đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, thực hiện trình diễn các mô hình phát triển kinh tế giá trị cao. Tuy nhiên, hiệu quả mà các mô hình đem lại chưa đáng kể, mới chỉ dừng lại ở việc giúp người dân có thêm nguồn thu nhập để cải thiện cuộc sống, chưa thực sự phát huy được hiệu quả nâng như mong muốn. Toàn xã Đại Sảo có tổng diện tích đất sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản hơn 3.000ha, trong đó, đất sản xuất nông nghiệp có hơn 244ha, đất lâm nghiệp hơn 2.700ha và trên 44ha đất nuôi trồng thủy sản. Phần lớn sản xuất các loại nông, lâm, thủy sản đã dần thành hàng hóa nhưng việc tiêu thụ sản phẩm còn khó khăn do thị trường bấp bênh, sản xuất còn nhỏ lẻ, manh mún...

Bên cạnh những bất lợi về khí hậu, thời tiết; thị trường tiêu thụ hàng nông sản thiếu ổn định; hiệu quả ứng dụng khoa học kỹ thuật trong nông nghiệp chưa cao, thì địa phương cũng rất ít được hỗ trợ phát triển sản xuất từ các chương trình, dự án, kể cả nguồn vốn Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới. Trong 2 năm (2011 - 2012), thông qua Chương trình 135, Đại Sảo được tiếp nhận hơn 293 triệu đồng để hỗ trợ máy nông nghiệp, giống, vật tư phân bón. Trong 2 năm, số tiền được hỗ trợ chưa đầy 300 triệu đồng, hiệu quả cũng không được bao nhiêu so với nhu cầu. Việc tiếp cận vốn vay tín dụng của nông dân đối với các chính sách hỗ trợ nông nghiệp, nông thôn dù có tiến triển hơn so với những năm trước, song vẫn còn hạn chế so với nhu cầu phát triển sản xuất của nhân dân... Kết thúc năm 2016, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn tiếp cận đa chiều của xã còn trên 20%.

Thời gian qua, chính quyền xã cũng đã vận động người dân đóng góp sức người, sức của xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn. Tuy nhiên, nội lực từ trong dân còn hạn chế nên sự đóng góp cũng còn rất khiêm tốn. Trong khi đó, nguồn vốn huy động từ các doanh nghiệp ở địa phương gần như không có, do vậy việc xây dựng nông thôn mới phần lớn phụ thuộc vào nguồn vốn hạn hẹp mà trên phân bổ hằng năm. Đây là rào cản lớn trong xây dựng nông thôn mới của địa phương. Nhiều tuyến đường giao thông nông thôn, nhân dân đã hiến đất, góp công mở rộng nền đường nhưng chưa có hỗ trợ nguyên vật liệu của nhà nước để đổ bê tông… 14 tiêu chí còn lại, nhiều tiêu chí phụ thuộc nguồn lực đầu tư, để “cán đích” nông thôn mới đối với xã Đại Sảo còn rất nhiều gian nan…/.

(còn nữa)

Tùng Vân